Yüzyıllarca yapılan araştırmlara rağmen Endometriozis (Çikolata kisti hastalığı)’in sebebi hala bilinemektedir. Ancak 300 yıl kadar öncesinde yani 17. Yüzyılda ortaya atılan retrograd adet teorisi dahil birçok teori ortaya atılmıştır.

En yaygın olarak düşünülen teoriler aşağıdaki gibidir:

• Geriye doğru adet akışı (Retrograde adet) teorisi
• Mullerian/embriyolojik teori
• Çölemik metaplazi teorisi
• Lenfatik ya da hematolojik yayılma teorisi
• Kök hücre teorisi
• İyatrojenik implantaston teorisi
• Çevresel tetiklemeler
• Genetik ve/veya epigenetik tetiklemeler
• Hibrid teoriler

Neden çoğunlukla ağrılıdır?

Endometriotik (Çikolata kisti hastalığı dokusundaki) büyümeler her ay adet dönemlerinde normal endometriyal hücrelerin yaptığı gibi kendilerini vücuttan dışarı atamazlar. Bunun yerine implante olurlar ve adeti tetikleyen hormonlara her ay ve tedavi edilmedikçe yıllar boyunca büyümeye devam ederek ve kanamaya sebep olarak yanıt verirler. Bu Endometriotik dokular görünüşe göre vücut onların rahim dışında olmamaları gerektiğinin farkına varıp karşılık olarak onları yok etmek için bir tepki vermektedir.

Sonuç olarak etkilenen bölgeler iltihaplanır ve şiddetli acı verebilecek duruma gelirler. Bu geçmeyen ağrılı ortam sonuç olarak vucüttaki bazı maddelerin (sitokin-prostaglandin seviyelerinin) yükselmesine, böylece şiddetli ağrıya sebep olur. Kan ve iltihap ile dolu kistler de oluşabilir, bu da daha fazla kanama, ağrı, enfeksiyon ve başka akut tepkilere yol açabilir. Endometriozis (Çikolata kisti hastalığı) aynı zamanda sinirlerin üzerinde de büyüyerek çok büyük acıya sebep olabilir.

Belirtildiği gibi, Endometriozis (Çikolata kisti hastalığı) kendi kan damarları ve sinirlerini temin edebilmektedir, bu da acı reseptörleri sayısını arttırarak ağrıya katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak yara dokuları ve Endometriozisin başka bulguları gelişir. Örneğin, Endometriozisin üreterlere yayıldığı durumlarda yara dokuları bu organların daralarak tıkanmasına yol açabilir. Sonuç olarak da idrar yapma sırasında boşaltımı tamamlayamama sorunu veya ciddi böbrek enfeksiyonları ortaya çıkar.

Öte yandan bağırsak Endometriozisleri ciddi bağırsak tıkanıklıklarına veya küçük perforasyonlara (deliklere) sebep olarak bağırsak içeriğinin kasık (pelvik) boşluğa yayılarak acı verici, hayati tehlike yaratan zehirlenmeye sebep olabilir. Çok ciddi vakalarda Endometriozis organları tamamen yok edebilir. Örneğin, en çok bilinen vakalarda bazı kadınlar yumurtalıklarını kaybedebilirken nadir vakalarda böbrek kaybı bile yaşanmıştır.